يېڭى نۆۋەتلىك ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئىشقا چۈشكەندىن بۇيان ئالدىنقى نۆۋەتلىك ھۆكۈمەت ئېلان قىلغان «ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقى» ھەققىدىكى قارارنى ئىنكار قىلمىغان بولسىمۇ، ئەمما بۇنىڭغا قارىتا بىرەر ئەمەلىي ھەركەتنىڭ ئوتتۇرىغا چىقمىغانلىقى ئىزچىل ھەر ساھەنىڭ دىققىتىدە بولۇپ كەلمەكتە. بولۇپمۇ ئۇيغۇرلارنىڭ مىليونلاپ لاگېرلارغا قامىلىپ زور كۆلەمدىكى
يېڭى نۆۋەتلىك ئامېرىكا ھۆكۈمىتى بىلەن خىتاي ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىسىدىكى تۇنجى قېتىملىق ئالىي دەرىجىلىكلەر ئۇچرىشىشى 18-مارت كۈنى ئالياسكىدا باشلىنىش ھارپىسىدا ۋاشىنگتون شەھىرىدىكى ئۇيغۇر ۋە تىبەت تەشكىلاتلىرى بىرلىكتە يىغىلىش پائالىيىتى تەشكىللىدى ھەمدە ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنى 2022-يىلى بېيجىڭدا ئۆتكۈزۈلۈش ئالدىدا تۇرۇۋاتقان قىشلىق ئولىمپىك يىغىنىنى
خىتاي ھۆكۈمىتى 2022-يىلى قىشتا ساھىبخانىلىق قىلماقچى بولغان ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى چەكلەش ھەققىدىكى چۇقانلار ئامېرىكا باشچىلىقىدىكى بىر قىسىم ھۆكۈمەتلەرنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدا كۆرۈلۈۋاتقان سىياسىي باستۇرۇش ۋە ئىجتىمائىي پاجىئەلەرنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ خۇلاسە چىقىرىشىدىن كېيىن تېخىمۇ يۇقىرى پەللىگە چىقىشقا باشلىدى. بولۇپمۇ ئولىمپىك مۇسابىقىسىنى باشقۇرۇش
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بىر قوللۇق تەشكىللىشى بىلەن ئۇيغۇر دىيارىدا ئىزچىل ئەۋج ئېلىۋاتقان «ھەر ساھە كىشىلىرىنىڭ مايك پومپېيونى ئەيىبلەش سىياسىي ھەرىكىتى» جىددىي داۋام قىلىۋاتقاندا سابىق تاشقى ئىشلار مىنىستىرى مايك پومپېيو ۋاشىنگتون شەھىرىدىكى «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ خادىملىرىنى ھەمدە بىر قىسىم ئۇيغۇر شاھىتلارنى قوبۇل
ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسى خىتاي ئىشلىرى ئىجرائىيە كومىتېتى (CECC) نىڭ ئەزالىرى 30-دېكابىر كۈنى مەخسۇس ئاخبارات ئېلان قىلىش يىغىنى ئېچىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ پېنسىيەگە چىققان ئۇيغۇر دوختۇر گۈلشەن ئابباسنى قانۇنسىز ھالدا 20 يىللىق قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلغانلىقىنى قاتتىق ئەيىبلىدى. نۇرغۇن مۇھىم شەخسلەرنىڭ قاتنىشىشى
خەلقئارادىكى ئۇيغۇرلارنى قوللاش ساداسى بارغانسېرى يۇقۇرى كۆتۈرۈلىۋاتقاندا ئەڭ چوڭ ئىسلام تەشكىلاتلىرىنىڭ بىرى بولغان «ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتى» نىڭ ئېغىر باستۇرۇش ۋە قىرغىنچىلىققا دۇچ كېلىۋاتقان ئۇيغۇرلارنى ئەمەس، ئەكسىچە ئۇيغۇرلارنى ھۇجۇم نىشانى قىلىۋاتقان خىتاي ھۆكۈمىتىنى قوللىشى ئىزچىل خەلقئارانىڭ تەنقىد ئوبېكتى بولۇپ كەلمەكتە. ئەنە
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر دىيارىدىكى قاباھەتلىك قىلمىشلىرىدىن لاگېر ۋە زور كۆلەملىك تۇتقۇن مەلۇم بولغاندىن كېيىن تاشقى دۇنيانى يەنە بىر قېتىم ھەيران قالدۇرغان تېخىمۇ قاباھەتلىك ۋەقە ئۇيغۇرلارنىڭ كەڭ كۆلەمدە «زامانىۋى قۇللار ئەمگىكى» شەكلىدە مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىنىشى بولدى. بولۇپمۇ پىششىقلاپ ئىشلەشنى ئاساس قىلغان
ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ پرېزىدېنتى روشەن ئابباس خانىم خەلقئارا جەمئىيەتنى خىتاي ئۇيغۇرلارغا يۈرگۈزۈۋاتقان باستۇرۇش سىياسىتىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ تونۇشقا چاقىرغان. «زې5» خەۋەر تورىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئۇ بۇ سۆزلەرنى 13-نويابىر تۈركىيە پايتەختى ئەنقەرەدە مېدىيا ساھەسىگە بەرگەن باياناتىدا ئوتتۇرىغا قويغان. ئۇ سۆزىدە
تۈركىيە پارلامېنتىدىكى ئۆكتىچى پارتىيەلەردىن بىرى بولغان جۇمھۇرىيەت خەلق پارتىيەسىنىڭ رەئىسى، «ئىيى» پارتىيەسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، مىللەتچى ھەرىكەت پارتىيەسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ۋە دەۋا پارتىيەسىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى قاتارلىقلار دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى ھەمدە ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ رەھبەرلىرىنى ئەنقەرەدىكى پارتىيە مەركەزلىرىدە قوبۇل قىلدى. ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ
ھەر يىلى 1-ئۆكتەبىر كۈنى مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇر جامائىتى تۈرلۈك پائالىيەتلەر ۋە نامايىشلار ئارقىلىق ئۆزلىرىنىڭ خىتاي ھۆكۈمىتىگە بولغان غەزەپ-نەپرىتىنى ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەركىنلىككە بولغان تەلپۇنىشىنى ئىپادىلەپ كېلىۋاتقان بولۇپ، بۇ ھال ئۇلارنىڭ دائىملىق ئادەتلىرىنىڭ بىرىگە ئايلىنىپ كەتكەن ئىدى. ئەمما بۇ 2020-يىلىدىكى 1-ئۆكتەبىر كۈنىنى ئامېرىكا
ئىسمىڭىزنى بىزنىڭ خەت ساندۇقىمىزغا قوشۇڭ ، شۇنداق بولغاندا بىز پات ئارىدا يۈز بېرىدىغان ئىشلار ، ئالاھىدە قوزغاتقۇچ ، يېڭى تەشەببۇسلار ۋە باشقىلار ھەققىدە داۋاملىق خەۋەردار بولالايمىز.
ئۇيغۇر ھەرىكىتى شەرقىي تۈركىستاندىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنىڭ كىشىلىك ھوقۇقى ۋە دېموكراتىك ئەركىنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈش ۋە تەشەببۇس قىلىش ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ (خىتايدا «شىنجاڭ» دېيىلىدۇ)
