ئامېرىكا-خىتاي ئوتتۇرىسىدىكى كىلىمات سۆھبىتىنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشىغا ئەگىشىپ يېقىنقى مەزگىللەردە ئۇيغۇر قىرغىنچىلىقى ھەققىدىكى تېمىلار سەل پسكويغا چۈشۈپ قالغان ئىدى. 30-ئۆكتەبىر كۈنى ئىندىيانا ئۇنىۋېرسىتېتى قارمىقىدىكى مەركىزىي ياۋرو-ئاسىيا تەتقىقات فاكۇلتېتى بىلەن ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسىنىڭ ئامېرىكا شۆبىسى بىرلىشىپ ئۇيۇشتۇرغان «ئۇيغۇر مەدەنىيىتى، تىلى ۋە مىللىي كىملىكىگە
ئۇيغۇرلارنىڭ نۆۋەتتىكى پاجىئەلىك ھاياتى «ھەدەم نەدە؟» ناملىق ھۆججەتلىك فىلىم ئارقىلىق ياۋروپا دېپلوماتلىرىغا تونۇشتۇرۇلماقتا. ئامېرىكا تاشقىي ئىشلار مىنىستېرلىكىنىڭ قوللىشى بىلەن «ھەدەم نەدە؟» ناملىق ھۆججەتلىك فىلىم 14-ئۆكتەبىردىن ئېتىبارەن ئامېرىكانىڭ گېرمانىيەدىكى باش ئەلچىخانىسى ۋە كونسۇلخانىلىرىدا قويۇلۇشقا باشلىغان ئىدى. 26-ئۆكتەبىر بۇ فىلىمنىڭ قويۇلۇش مۇراسىم
«ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ ياۋروپادىكى ئىككى ھەپتىگە سوزۇلغان پائالىيەتلىرى كۆپ خىل مەزمۇنلاردىن تەركىپ تاپتى. مەركىزى ۋاشىنگتوندا بولغان «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ ياۋروپادىكى ئىككى ھەپتىگە سوزۇلغان پائالىيىتى 14-سېنتەبىر گېرمانىيە پايتەختى بېرلىندىن باشلانغان ئىدى. بىز تەشكىلات رەئىسى روشەن ئابباس خانىمنى بىۋاستە زىيارەت قىلىش ھەم
ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق كۆلەم ۋە سەۋىيە جەھەتتە مىسلىسىز دەرىجىگە يەتكەن بولسىمۇ خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ سىياسىي، ئىقتىساد ۋە دىپلوماتىيە جەھەتلەردىكى تۈرلۈك «مۇداپىئە» تەدبىرلىرى تۈپەيلىدىن بۇنىڭ بىلىنىش دەرىجىسى ئۇنىڭ نۆۋەتتىكى پاجىئەلىك تەرەققىياتىدىن كۆپ يىراق بولۇپ كەلمەكتە. ئامېرىكىدىكى ئەڭ داڭلىق ئالىي مەكتەپلەرنىڭ
ئۇيغۇرلار دۇچ كېلىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق نۆۋەتتە خەلقئارادا بارغانسېرى كۆپ ساھەنىڭ ئەيىبلىشى ۋە تەنقىدىگە ئۇچراش بىلەن بىرگە ئۇيغۇرلارغا بولغان ھېسداشلىق ۋە قوللاش چۇقانلىرىمۇ بارغانسېرى زور سالماققا ئىگە بولۇشقا باشلىدى. ئامېرىكادىكى ئەڭ داڭلىق ئالىي مەكتەپلەرنىڭ بىرى بولغان كولومبىيە ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئۆتكەن ھەپتە چاقىرىلغان
بېيجىڭدىكى مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ ئىقتىساد پەنلىرى دوتسېنتى ئىلھام توختى، چەت ئەل تاراتقۇلىرى ۋە ئۆزى قۇرغان «ئۇيغۇر بىز» تورىدا ئۇيغۇرلارنىڭ خىتايدىكى قانۇنىي ھەقلىرىنى ئاشكارا تەلەپ قىلغانلىقى ئۈچۈن، 2014-يىلى 23-سېنتەبىر كۈنى مۇددەتسىز قاماققا ھۆكۈم قىلىنغان ئىدى. گەرچە خىتاي دائىرىلىرى ئىلھام توختىنى «بۆلگۈنچىلىك
خىتاي ھۆكۈمىتى ئۇيغۇرلارنى كەڭ كۆلەملىك تۇتقۇن قىلىپ لاگېرلارغا قامىغان بىر ۋاقىتتا، ئاتا-ئانىلىرى تۇتقۇن قىلىنغانلىقتىن يېتىم قالغان بالىلارنىمۇ «پەرىشتىلەر باغچىسى»، «ياتاقلىق مەكتەپ» دېگەندەك بالىلار لاگېرلىرىغا ئورۇنلاشتۇرغانلىقى ۋە ئۇلارغا مېڭە يۇيۇش تەربىيەسى ئېلىپ بېرىۋاتقانلىقى سىر ئەمەس. دوكتۇر ئادرىيان زېنىز قاتارلىق مۇتەخەسسىسلەرنىڭ يېقىندا
ئامېرىكادىكى «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس خانىم ئامېرىكا جورجى توۋن ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ «خەلقئارا مەسىلىلەر» ژورنىلىدا خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىقى ھەققىدە بىر پارچە ماقالە ئېلان قىلدى. ماقالىدە بۇ قىرغىنچىلىق خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر بالىلىرىغا قاراتقان سىياسەتلىرى ئارقىلىق يورۇتۇپ بېرىلگەن. ئۇنىڭدا
دېموكراتىيە ۋە ئىنسانىي باراۋەرلىك تېمىسى يىللاردىن بۇيان دۇنيا مىقياسىدىكى ئورتاق شوئارلاردىن بولۇپ كەلگەن بولسىمۇ، بۇ ھەقتىكى دەپسەندىچىلىك يەنىلا ئىزچىل داۋام قىلىپ كېلىۋاتقانلىقى مەلۇم. 1959-يىلى ئامېرىكا پرېزىدېنتى ئايسېنخوۋېر تۇنجى قېتىم «ئەسىر مىللەتلەر خىتابنامىسى» نى ئېلان قىلغاندىن بۇيان ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئىزچىل ھەرقايسى
يىللاردىن بۇيان دېموكراتىيە غايىسى دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى ئىنسانلارنىڭ ئورتاق ئارزۇلىرىنىڭ بىرى بولۇپ كەلگەن بولسىمۇ ئەمما بۇنىڭغا توسقۇن بولغۇچى كۆپلىگەن ئامىللارنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشى ھەمدە قىسمەن جايلاردا دېموكراتىيەنىڭ ئورنىنى دىكتاتورىلىقنىڭ ئىگىلىشى ئىزچىل دۇنيا جامائىتىنىڭ دىققەت-نەزىرىدە بولۇپ كەلگەن ھادىسىلەرنىڭ بىرى بولۇپ قېلىۋاتقانلىقى مەلۇم.
ئىسمىڭىزنى بىزنىڭ خەت ساندۇقىمىزغا قوشۇڭ ، شۇنداق بولغاندا بىز پات ئارىدا يۈز بېرىدىغان ئىشلار ، ئالاھىدە قوزغاتقۇچ ، يېڭى تەشەببۇسلار ۋە باشقىلار ھەققىدە داۋاملىق خەۋەردار بولالايمىز.
ئۇيغۇر ھەرىكىتى شەرقىي تۈركىستاندىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنىڭ كىشىلىك ھوقۇقى ۋە دېموكراتىك ئەركىنلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈش ۋە تەشەببۇس قىلىش ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ (خىتايدا «شىنجاڭ» دېيىلىدۇ)
1725 I St NW, Suite 300
Washington, D.C. 20006
