17-سېنتەبىر، ئامېرىكا كېڭەش پالاتاسى مالىيە قانۇن چىقىرىش كومىتېتىنىڭ «ئۇيغۇر رايونىدىكى مەجبۇرىي ئەمگەكتىن كەلگەن ئىمپورت ماللارنى چەكلەش» ئىسپات ئاڭلاش تور يىغىنى ئۆتكۈزۈلدى. يىغىنغا ئامېرىكا كېڭەش پالاتاسىنىڭ جۇمھۇرىيەتچىلەر ۋە دېموكراتلاردىن تەشكىل تاپقان مالىيە قانۇن چىقىرىش كومىتېتى ئەزالىرىدىن ئېرىل بلۇمىناۋۇر (Earl Blumenauer)، بىل پاسكرېل (Bill Pascrell)، تېررى سىۋېل (Terri Sewell) قاتارلىق ئون نەچچە كېڭەش پالاتا ئەزاسى قاتناشتى.
يىغىندا ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس خانىم، ئىشچىلارنىڭ ھوقۇق-مەنپەئەتىنى قوغداش بىرلەشمىسى مۇدىرى سكوت نوۋا (Scott Nova)، ئىستراتېگىيە خەلقئارا تەتقىقات مەركىزىنىڭ ئالىي تەتقىقاتچىسى، كىشىلىك ھوقۇقنى تەشەببۇس قىلىش ئىجرائىيە مۇدىرى ئېمىي لېر خانىم (Amy Lehr)، ئامېرىكا ئەمگەكچىلەر ۋە سانائەتچىلەر بىرلەشمىسى خەلقئارا بۆلۈمىنىڭ مۇدىرى كېتىي فىنگولد خانىم (Cathy Feingold)، ئامېرىكا كىيىم-كېچەك ۋە ئاياغ كەسپى جەمئىيىتىنىڭ باش دىرېكتورى ستىفىن لامار (Stephen Lamar) قاتارلىقلار ئىسپات بەردى.
نيۇ-يورك شەھىرى «مودا كىيىم ھەپتىلىكى» نىڭ ئېچىلىش كۈنىدە ئۇيغۇرلارنى قۇل ئورنىدا ئىشلىتىشكە قارشى ئۆتكۈزۈلگەن نامايىشتىن كۆرۈنۈش. 2020-يىلى 13-سېنتەبىر، نيۇ-يورك.Social Media
9-ئاينىڭ 13-كۈنى نيۇ-يورك شەھىرى «مودا كىيىم ھەپتىلىكى» نىڭ ئېچىلىش كۈنىدە «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتى مودېللار بىرلەشمىسى، ئۇيغۇرلارنى قۇتقۇزۇش ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسى قاتارلىق تەشكىلاتلار بىلەن بىرلىكتە ئۇيغۇرلارنى قۇل ئورنىدا ئىشلىتىشكە قارشى نامايىش ئۆتكۈزدى. ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس خانىمنىڭ بىلدۈرۈشىچە، نيۇ-يورك شەھىرى دۇنيادىكى تۆت مەشھۇر مودا مەركىزىنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ نامايىش مودا كىيىم كۆرگەزمىسى بولۇۋاتقان بىنانىڭ ئالدىدا ئۆتكۈزۈلگەن. بۇ پائالىيەتنى ئورۇنلاشتۇرۇشقا مۇھىم ھەسسە قوشقان مودېللار بىرلەشمىسىدىن يەتتە-سەككىز مودېل بۇنىڭغا ئىشتىراك قىلغان.
بۇ نامايىشقا «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس خانىم، مودېللار بىرلەشمىسىنىڭ باشلىقى سارا زىف، ئەركىنلىك بىرلەشمىسىنىڭ تەشۋىقات مەسئۇلى ھېرانا ئەدىسۇ، ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق قۇرۇلۇشىنىڭ مەسئۇلى ئۆمەر قانات، ئۇيغۇرلارنى قۇتقۇزۇش ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسىنىڭ ۋەكىلى مۇساب قاتارلىقلار قاتناشقان ۋە سۆز قىلغان.
ئالدى بىلەن روشەن ئابباس خانىم سۆز قىلىپ، بۇ ئەركىن زېمىندا، بۇ چوڭ شەھەردە، بۇنداق كاتتا مودا كىيىم ھەپتىلىكى بولۇۋاتقان كۈندە سەنئەت بىلەن تۇرمۇشنىڭ، غايە بىلەن رىياللىقنىڭ روشەن سېلىشتۇرما ھاسىل قىلغانلىقىنى ئېيتقاندىن كېيىن ئەسلى مەقسەتكە ئۆتكەن. ئۇ دۇنيادىكى پاختا باھاسىنىڭ ئەسلىدىكى باھادىن كۆپ يۇقىرى ئىكەنلىكىنى، چۈنكى ئۇنىڭ كوممۇنىست خىتاينىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا ئۇچرىغان ئۇيغۇرلارنىڭ ھاياتى بەدىلىگە كەلگەنلىكىنى، ئۇيغۇرلارنىڭ قان-تەرى، كۆز يېشى ۋە ئۆلۈمى مەۋجۇت بولغان يەردە مودا ۋە گۈزەللىك دېگەن نەرسىنىڭ مەۋجۇت بولمايدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى. ئۇ 3 مىليوندىن كۆپ ئۇيغۇرنىڭ ئۇيغۇر بولغانلىقى ۋە مۇسۇلمان بولغانلىقى ئۈچۈنلا لاگېرلارغا قامالغانلىقىنى، ئۇلارنىڭ كۆپ قىسمىنىڭ خىتاي زاۋۇتلىرىدا قول ئورنىدا ئىشلىتىلىۋاتقانلىقىنى، ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ خىلمۇ خىل قەبىھ ئۇسۇللار بىلەن خورلىنىۋاتقانلىقىنى، ئۆلگەنلىرىنىڭ كۆيدۈرۈلۈپ، تىرىكلىرىنىڭ ئىچكى ئەزالىرىنىڭ ئوغرىلىنىۋاتقانلىقىنى، بۇلارنىڭ تامامەن ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئىكەنلىكىنى بايان قىلدى.
يېقىندا ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس خانىم ئىسلامى ھەمكارلىق تەشكىلاتى ۋە باشقا مۇسۇلمان دۆلەتلەرنى خىتاي بىلەن پاكىستاننىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا قىلىۋاتقان قىلمىشلىرىغا دىققەت قىلىشقا چاقىردى. ئۇ ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ يۇتۇب قانىلىدا ئېلان قىلغان ۋىدىيوسىدا ئۇلارغا خىتاب قىلىپ: «دۇنيا، بولۇپمۇ مۇسۇلمانلار دۇنياسى كوممۇنىست خىتاينىڭ ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىغا ئېتنىك قىرغىنچىلىق يۈرگۈزۈۋاتقانلىقىنى كۆرمەسكە سېلىۋاتىدۇ» دېدى.
روشەن ئابباس خانىمنىڭ بۇ ۋىدىيوسى چوڭ خەۋەرلەرتورى(Big News Network.com) ۋە مۇھاكىمە تورى (devdiscourse.com) قاتارلىق تورلاردا «مۇسۇلمانلار جەمئىيىتى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنى خىتاينىڭ زۇلۇمدىن قوغدىشى كېرەك» دېگەن تېمىلاردا ئېلان قىلىنغان.
خىتايدا ئۇيغۇر ۋە باشقا ئېتىقادچى خەلققە كۈندىن كۈنگە ئېغىرلىشىۋاتقان زۇلۇم ۋە زىيانكەشلىك خەلقئارادىكى دىنىي ۋە ئاممىۋى تەشكىلاتلار ھەمدە دىنىي داھىيلارنى بۇ مەسىلىگە جىددىي قاراشقا مەجبۇر قىلماقتا.
بۇ يىل 21-ئاۋغۇست، ئامېرىكادىكى خرىستىئان مىللىي ۋە دىنىي ئەركىنلىك كومىتېتى (ERLC) «خىتايدا كۈچىيىۋاتقان كىشىلىك ھوقۇق تەھدىتى» دېگەن تېمىدا تور سۆھبىتى ئۆتكۈزدى. بۇ سۆھبەتكە ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقىنىڭ خەلقئارا دىنىي ئەركىنلىك ئەلچىسى سەمىيۇل برۋونبەك، ئامېرىكا خەلقئارا دىنىي ئەركىنلىك كومىتېتىنىڭ كومىسسارى نۇرى تۈركەل، ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتىنىڭ باشلىقى روشەن ئابباس، خرىستىئان مىللىي ۋە دىنىي ئەركىنلىك كومىتېتىنىڭ رەئىسى دوكتور رۇسسېل مور، ئاممىۋى سىياسەت ۋە ئومۇمىي كېڭەشنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى تراۋىس ۋۇسوۋ قاتارلىقلار قاتناشتى.
يىغىننىڭ چاقىرىقنامىسىدە مۇنداق دېيىلگەن: «بۈگۈن خىتاي كومپارتىيەسى مىليوندىن ئارتۇق ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرىنى لاگېرغا سولىدى. ئۇ يەردىكى قەبىھ قىلمىشلار شاھىتلار ۋە ۋىدىيو ئىسپاتلىرى ئارقىلىق ئاشكارىلىنىۋاتىدۇ. كومپارتىيە ئەمەلدارلىرى ئۇيغۇرلارغا شى جىنپىڭنىڭ سوتسىيالىزم ئىدىيەسىنى مەجبۇرىي تېڭىۋاتىدۇ. يېقىندا تىرامپ ھۆكۈمىتى يۇقىرى دەرىجىلىك خىتاي ئەمەلدارلىرىغا جازا يۈرگۈزۈش ئارقىلىق خىتاينىڭ كىشىلىك ھوقۇق، جۈملىدىن دىنىي ئەركىنلىك ھوقۇقىنى دەپسەندە قىلىش جىنايىتىگە قارشى تۇرۇشنىڭ بىرىنچى قەدىمىنى باستى. خرىستىئان مىللىي ۋە دىنىي ئەركىنلىك كومىتېتى ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ خىتاينىڭ ئاز سانلىق مىللەتلەر ۋە ئېتىقادچى خەلقنى، جۈملىدىن خرىستىئانلارنى باستۇرۇشىغا داۋاملىق قارشى تۇرۇشىنى قوللايدۇ».
ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتى دۇنيادىكى بارلىق مۇسۇلمان قېرىنداشلارغا ھېيتلىق سالام يوللايدۇ. خىتاي ۋىرۇسى سەۋەپلىك ئەندىشە ئىچىدە ئۆتىۋاتقان نوۋەتتىكى شارائىتتا يىتىپ كەلگەن بۇ خاسىيەتلىك قۇربان ھېيتقا مۇبارەك بولسۇن. ھەممىڭلارغا خەيرلىك، سالامەتلىك ۋە بىخەتەرلىك تىلەيمىز. بۇ كۈندە بىز سىلەردىن ئىنتايىن ئېغىر زۇلۇم ئىچىدە ياشاۋاتقان ئۇيغۇرلارنى ياد ئىتىشىڭلارنى سورايمىز، شۇنداقلا فاشىست خىتاينىڭ زومىگەرلىكى، ۋە يالغانچىلىقلىرى ۋەجىدىن خىتايدىن تارقالغان بۇ ۋىرۇسنىڭ دۇنياغا بالايى-ئاپەت ئىلىپ كىلىۋاتقانلىقىنى ئېسىڭلاردا تۇتۇشىڭلارنى سورايمىز .
ئىبراھىم ئەلەيخىسلام ئۆزىدىن كۈتۈلگەنلەر ئالدىدا زور ئىشەنچنى نامايان قىلغانغا ئوخشاش ، ھەر بىرىمىز ئاللاھنىڭ ئىرادىسىگە بوي سۇنماقچى بولغاندا ۋە دۇنيادىكى رەزىللىكلەرگە يۈزلەنگىنىمىزدە، جاسارەت بىلەن ھەققانىي بولۇشنىڭ مەنىسىنى ئەستە ساقلىشىمىز لازىم. مۇقەددەس قۇرئانى كېرىمدە ئېيتقاندەك : « زالىملارغا مايىل بولماڭ ، دوزاخ ئوتى سىزگە تېگىپ كەتمىسۇن ، ئاللاھتىن باشقا قوغدىغۇچىڭىز يوق ، ئۇ چاغدا سىزگە ياردەم قىلىنمايدۇ » ( قۇرئان كېرىم 11: 113 ) .
خەۋەر مەنبەسى: ئەركىن ئاسىيا
ئامېرىكانىڭ يېتىپ كېلىش ئالدىدا تۇرغان 4-ئىيۇل دۆلەت بايرىمىنى تەبرىكلەش ۋە 5-ئىيۇل ئۈرۈمچى قىرغىنچىلىقىنىڭ 11 يىللىق مۇناسىۋىتى بىلەن 3-ئىيۇل كۈنى ئاقساراينىڭ يان تەرىپىدىكى پېنىسلىۋانىيە كوچىسىدا «ئۇيغۇر ھەرىكىتى» تەشكىلاتى، ئۇيغۇر ئامېرىكا بىرلەشمىسى ۋە نيۇ-يوركتىىكى «ئۇيغۇرلار يىغىلىشى» (Uyghur Rally) تەشكىلاتى بىرلىكتە نامايىش ئۆتكۈزدى.
بۇ قېتىمقى نامايىشنىڭ تەشكىللىگۈچىسى ۋە «ئۇيغۇر ھەرىكىتى تەشكىلاتى» نىڭ قۇرغۇچىسى روشەن ئابباس خانىم بۇ نامايىشنىڭ مەقسىتى ھەققىدە مۇنداق دېدى: «ئامېرىكانىڭ مۇستەقىللىق كۈنى ھارپىسىدا بىز ئۇيغۇرلارنىڭ ئاۋازىنى يەتكۈزۈش ئۈچۈن بۇ يەرگە يىغىلدۇق».
بۈگۈن ئامېرىكىنىڭ پايتەختى ۋاشىنگتوندا خىتاي كومپارتىيىسىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا قارشى نامايىش ئۆتكۈزۈلدى. ئۇيغۇر ھەرىكىتى (Campaign for Uyghurs – CFU) نىڭ رەئىسى رۇشەن ئابباس ئامېرىكا پارلامېنتىنىڭ كېڭەش ۋە ئاۋام پالاتاسىدا تەستىقلانغان ۋە پرېزىدېنت ترامپ ئىمزالىغان ئۇيغۇر كىشىلىك ھوقۇق سىياسىتىنىڭ قانۇنىي ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن جازا چاقىرىقى نامايىشىدا سۆز قىلىپ مۇنداق دېدى: «خىتاي دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى، ئامېرىكا ۋاسكېتبول بىرلەشمىسى (NBA )، خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتى ھەتتا ھوللىۋودنى ئاۋاز چىقىرىشتىن چەكلىيەلىگەن بىلەن، بىزنى سۈكۈت قىلدۇرالمايدۇ!”
ئۇيغۇر ھەرىكىتى ۋە ئۇيغۇر يىغىلىشى تەشكىلاتلىرى (Uyghur Rally) تەرىپىدىن ئۇيۇشتۇرۇلغان ۋە 2009-يىلى 7-ئاينىڭ 5-كۈنى شەرقىي تۈركىستاندا يۈز بەرگەن ناھەقچىلىق ۋە ئۇيغۇرلارغا قارىتىلغان قىرغىنچىلىق مۇناسىۋىتى بىلەن ئېلىپ بېرىلغان بۇ يۈرۈشتە ، ئۇيغۇر ھەرىكىتىنىڭ قۇرغۇچىسى ۋە رەئىسى رۇشەن ئابباس مۇنداق دېدى: «بۈگۈن مەن سۆزۈمنى، ئەگەر مەن خىتايدا بولسام ، بۇ سۆزنى ئىشلەتكىنىم ئۈچۈن تۇتۇلۇپ كېتىشىم مۈمكىن بولغان بىر سۆز بىلەن، يەنى ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم دەپ باشلايمەن.” رۇشان ئابباس يەنە بۈگۈن شەرقىي تۈركىستاندا ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ يۈز بەرگەنلىكىنى ۋە بۇ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى ئىسپاتلايدىغان بارلىق پاكىتلارنىڭ ئوتتۇرىدا ئىكەنلىكىنى بايان قىلىپ مۇنداق دېدى: “بۈگۈن بىز بۇ سۆزنى بۇ ئەركىن تۇپراقتا ئىشلىتىشتىن قورقىدىغانلارغا ئېيتىمىزكى بۇ بىر ئىرقىي قىرغىنچىلىق، شۇنداق، بۇ ھەممەيلەننىڭ قۇلىقىغا ياڭرىسۇنكى بۇ بىر ئىرقىي قىرغىنچىلىق”.
